Aylık arşiv: Mayıs, 2021

Günümüzde Modern Yanık İzi Tedavisi

Geniş yanıklar hala bilinen en ağır yaralanma biçimidir.. Günümüzde yanıklara bağlı ölümlerde ciddi azalmalar sağlanmıştır. Ancak birçok yanık iyileşme sonrası ciddi izler bırakmaktadır. Bu izlerin tedavisi yakın bir zamana kadar neredeyse mümkün değildi. Günümüzde bu konuda ciddi ilerlemeler sağlanmıştır.

Yanık izlerinin klasik tedavisi

İzi kesip çıkartmak ve uç uca dikmek

Eğer yanı izleri dar bir alanda ise ve kenarlarında normal deri mevcut ise bu alan kesilerek çıkartılır ve etraftaki deri ortaya yaklaştırılarak dikilir. Bu şekilde çizgi şeklinde bir iz elde edilir. Ancak bu çizgi şeklindeki izin de zamanla kenarlara doğru açılarak genişlemesi veya kırmızılaşıp kabarması mümkündür.

İzi çıkartıp deri yaması konulması

Yanık izleri geniş bir alanı kaplıyor ise bu izler kesilerek çıkartılır ve üzerine kişinin kendisinden alınan deri yaması konulur. Deri yamasına tıp dilinde “greft” adı verilir. Ancak bu deri yaması vücudun başka bir yerinden alınmalıdır ve deri yaması alınan bölgede de iz kalma olasılığı vardır. Deri yamasının alındığı yerde iz kalma derecesi yamanın kalınlığı ile ilgilidir. Ne kadar ince yama alınırsa alınan yerde o kadar az iz kalır. Buna karşılık ince deri yamasının konulduğu yerde oluşturduğu görüntü yeterince güzel değildir. Etrafındaki normal deriden farklı görünür ve estetik olarak hoş durmaz. Kalın deri yamaları konuldukları bölgede daha kaliteli bir görüntü oluştururlar. Buna karşılık alındıları bölgede çok daha çirkin bir iz kalır. Deri yamaları da ancak belirli genişlikteki bölgelere konulabilir. Her iki bacak, göğüs ön duvarının tamamı veya sırtın tamamı gibi geniş alanlara konulacak yeterli büyüklükteki deri bulmak zor hatta imkansızdır. Buraları yamamak için ayni bölgeden belli aralıklar ile tekrar tekrar deri yaması almak gerekir. Bu da hem yama konulan hem de alınan bölgede kaliteli bir görüntü sağlamaz. Yani estetik amaç için uygun değildir.

Tam tabaka deri yaması konulması

Yalnızca yüzü tutan yanıklarda tüm yüze tam tabaka deri yaması konulması kaliteli ve estetik açıdan olumlu bir görüntü sağlayabilir. Ancak yüz derisinin alanı sanıldığından çok daha geniştir ve bu kadar büyük deri alınan bölge kendiliğinden iyileşemez. Buraya başka yerlerden alınan kısmi kalınlıkta yama konulması gerekir. Bu da yüz dışındaki bölgelerde çok geniş izlere yol açar.

Yüz nakli

Yüz nakli geniş yüz yanıklarında umut veren bir tedavi şeklidir ancak kolay bir yöntem değildir ve günümüzde yüz dışı yanık izi bölgelerinde kullanılmamaktadır.

Yanık izinin görüntüsünü düzeltme

Şu ana kadar anlatılanlar sınırlı yanık izlerinde kullanılan günümüzde de geçerli olan klasik tedavi yöntemleridir. Peki bu yöntemlerin hiçbirinin işe yaramadığı geniş yanık izlerinde farklı tedaviler uygulanabilir mi? Örneğin izi kesip çıkartamıyor isek onun görüntüsünü daha iyi hale getirebilir miyiz? Bu konuda son yıllarda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Şöyle özetleyebiliriz:

Özel lazer tedavileri

Fraksiyonel lazerler özellikle Fraxel dual lazer yanık izlerinde ve diğer yara izlerinde olumlu sonuçlar vermektedir. 1550 nanometre ve 1927 nanometre boyutlarında iki ayrı dalga boyu ile çalışan bu lazer hem izlerin kırmızılık ve kabarıklığını azaltmakta hem de koyu lekelerin giderilmesine yardımcı olmaktadır. Bu tedavinin bir olumsuz yanı tek seansta yeterli sonucu verememesidir. En az bir ay (bazan daha uzun) aralıklarla tekrarlanması gerekmektedir. Kaç seansın yeterli olacağını önceden belirlemek mümkün değildir ve bazı izlerde çok sayıda tedaviye ihtiyaç duyulabilmektedir. Fraxel uygulaması çok aşırı derecede olmasa da ağrılıdır. Bu nedenle tedavi öncesi uygulama yapılacak bölgelere ağrı azaltıcı bir krem sürülür ve yaklaşık 2 saat kadar beklenir. Daha sonra tedavi gerçekleştirilir. Günübirlik bir işlemdir. Doğru yapılırsa deride görünen bir yara olmaz. Hasta hemen banyo yapabilir. Ancak tedavi uygulana bölgenin güneşe gösterilmemesi ve dışarıdan tahriş edilmemesi şarttır. Bölgeye özel nemlendirici merhemler sürülür. Tedavi sonrası bir iki gün süren hafif ağrı ve kızarıklı olabilir. Ancak bunlar hemen düzelir. Tedavi bölgesinde deride pullanma ve bu pulların dökülmesi gözlenir. Bölgenin tamamen normale dönmesi ortalama bir ayı bulabilir. Bu nedenle tekrarlanan tedaviler bir ay veya daha uzun aralıklar ile yapılır. Çocuklarda bu tedaviyi uygulamak zordur. Bu nedenle çok hafif verilen bir anestezi altında bu işlem gerçekleştirilir ve hemen sonrasında hasta evine gönderilir. Bütün bunlara karşın Fraxel lazer halen günümüzdeki en etkin tedavi araçlarından biridir.

Yanık izi içine ilaç enjeksiyonları, silikon, merhem ve baskı tedavileri

Yanık izlerinin büyük çoğunluğu sert, kırmızı ve kabarıktır. Bunların içine çeşitli ilaçların enjekte edilmesi sertlik ve kabarıklığı alır ve yumuşama sağlar. Bu ilaçlar bazı kanser ilaçları ve kortizon içeren ilaçlarıdır. Ancak bunların enjeksiyonu özel bir deneyim gerektirir. Yanlış yerlere enjekte edilirlerse istenmeyen sonuçlara yol açabilirler. Ayrıca bunların dozu da önemlidir. Çok geniş yanıklara doz kısıtlaması nedeni ile yapılamayabilirler. Bu durumda yanık izi küçük parçalara ayrılır ve her seansta başka bir bölgeye enjeksiyon yapılır. İlaç enjeksiyonları bir veya üç ay aralıklar ile tekrarlanmalıdır. Kaç kez yapılacakları önceden bilinemez. Defalarca yapılmaları gerekebilir. Enjeksiyonlar genellikle çok hafif ağrılıdır ve bu nedenle direk olarak uygulanabilirler. Ancak ağrı eşiği düşük olan kişilerde enjeksiyon öncesi bölgeye ağrı kesici bir krem sürülerek yaklaşık iki saat beklenir ve daha sonra enjeksiyon yapılır. Çocuklarda bu tedavi ancak anestezi altında yapılabilir. Bunun için hastaya çok hafif bir anestezi verilerek enjeksiyonlar yapılır ve hemen ardından hasta evine gönderilebilir. Bu hastalara ayni zamanda silikon tabakalar üzerinden baskı uygulaması ve yara yumuşatıcı merhemler de verilmektedir.

Kök hücreli yağ enjeksiyonları

Yanık izi tedavisindeki en güçlü yöntemlerden biridir. Kişinin kendi yağı alınır ve mümkünse bazı işlemlerden geçirilerek kök hücrelerden zenginleştirilir. Daha sonra bu yağ dokusu izlerinin içine enjekte edilir. Yağ dokusunun yanık izi içine enjeksiyonu çok ağrılı değildir. Bu nedenle lokal anestezi ve hafif bir sakinleştirme ile yapılabilir. Buna sedasyon anestezisii denilir. Ancak yağ dokusunun alınması ağrılıdır. Bu işlem büyük bir enjektör ile deri altındaki yağların emilerek alınması şeklinde yapılır. Ancak hastaya çok fazla miktarlarda yağ verilmesi gerekli ise bu durumda önce liposuction ameliyatı yapılır ve daha sonra alınan yağlar işlemden geçirilerek enjekte edilir. Yağ enjeksiyonunun bir kez yapılması yeterli değildir. En az 3 ay aralıklar ile defalarca yapılması gerekebilir. Her seansta yeniden yağ dokusu alınması masraflıdır ve mantıklı değildir. Bu nedenle ilk seansta gerekenin birkaç katı üzerinde yağ dokusu alınır. İşlendikten sonra ihtiyaç kadarı enjekte edilir ve fazlası -80 derecede derin dondurucuda saklanır. Aylar sonra yeniden verilmesi gerektiğinde ihtiyaç kadarı eritilir, sakinleştirme anestezisi altında enjekte edildikten sonra ayni gün hasta evine gönderilir. Yağ verilen bölgelerde yalnızca iğne izleri dışında yara olmadığından özel bir tedavi gerekmez ve hasta hemen günlük yaşamına geri döner. Bu tedavinin yapılabilmesi için hastanın alınabilecek fazladan yağ dokusunun olması gereklidir. Çok zayıf hastalarda ve çocuklarda uygulanması uygun değildir.

Derinin soyulması ve ince deri yaması yöntemi (zımpara ve cila)

Bu yanık izi tedavisinin en son aşamasıdır. Buna kolay hatırlanması açısından “zımpara ve cila” adını verebiliriz. Bazı yanık izleri tamamen düzelir ancak bölgede yalnızca beyaz bir leke kalır. Serlik, kabarıklık, kaşıntı vs yoktur. Bu durumlarda diğer tedaviler beyazlığı gidermekte yetersiz kalır. Kişisel olarak uyguladığım tedavi beyaz bölgenin üzerine yüzeyel bir zımpara yapmaktır. Buna dermabrazyon denilir ve dönen tırtıklı silindirler ile mekanik olarak yapılır. Daha sonra bu zımparalanan ve kanayan bölgenin üzerine özel olarak alınmış bir deri yaması konulur. Bu deri yaması vücudun başka bir yerinden alınır. Farklı olarak alınan bu deri yaması bölgesinde genellikle iz kalmaz. Bu yama traşlanmış bölgeye yapıştırılır. Yama iki üç gün içinde yapışır ve yaklaşık bir hafta sonra yerine oturur. Bölgede hafif kahverengi bir iz kalır. Her zaman bu izin deri rengi ile ayni renk olacağı garanti edilemez ama her durumda beyaz lekeden daha az dikkati çeken bir iz bırakır.

Tedavinin başarı yüzdesi ve süresi

Hastaların en çok sorduğu sorulardan birisi bu tedavinin başarı şansıdır. Hemen söyleyelim. Bu tedavi bir mucize değildir ve asla %100 başarı sağlamaz. Ancak şu an dünyada bilinen en geçerli tedavidir. Başarı her hastada farklıdır. Bazı hastalarda %70 üzerinde silinme sağlanırken bazı hastalarda ancak %40 civarında yarar sağlanmaktadır. Ancak bu başarı oranı bile hastaları mutlu edebilmektedir çünkü ağır yanık izlerinde bu oranlara başka yöntemler ile ulaşma şansı yoktur. Ayrıca bu tedavi ileri yıllarda geliştirilecek yeni yöntemler için de sakınca oluşturacak bir sekel bırakmamaktadır. Tedavi süresi değişkendir. Genellikle bir yılı geçmektedir. Hastalar tedaviden yarar gördükçe devam etmekte yarar vardır. Bazı hastalar tedavinin belli bir aşamasında düzelmeyi yeterli bularak daha fazla devam etmek istememektedirler. Bazı durumlarda ise tedavi bir limite erişmekte ve daha fazla düzelme mümkün değil denilerek tarafımızdan sonlandırılmaktadır.

Sonuç

Günümüzde geniş yanık izlerinin tedavisi artık daha başarılı yapılabilmektedir ve yanık izi ile yaşamak bir kader değildir.