Aylık arşiv: Ocak, 2018

Eski Yanık İzleri Nasıl Tedavi Edilir?

Yanık izlerinin azaltılması veya silinmesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi’in en yoğun ilgilendiği konulardandır.

Yanık izi nasıl geçer

Yanık hastalarının iyileşme sonrası en çok sordukları soruların başında yanık izinin nasıl silineceği gelmektedir. Özellikle yüzdeki yanık izleri gizlenemediği için çok ciddi psikolojik ve bazan fonksiyonel sorunlar yaratabilmektedirler. Yanık izi estetiği için başvuran hastalara yanıt vermeden önce yanık ve izlerinin kaç çeşit olduğunu anlatmakta yarar vardır.

Yanık hakkında genel bilgiler.

Yanıklar özellikle az gelişmiş toplumlarda çok önemli bir yaralanma nedenidir. Özellikle de çocukları daha çok etkiler. Bunun nedenleri bahçede ve açıkta yakılan ateşler, çocukların sıcak yemek veya su tencerelerini üzerlerine devirmeleri, soba veya diğer ısıtıcala dokunmaları veya üzerlerine düşmeleri gibi pek çok neden sayabiliriz.

Geniş yanıklarda hayati tehlike mevcuttur. Ancak genellikle geniş yanıklar ayni zamanda derin olduklarından hastaların hayatları kurtarıldıktan sonra oluşan ciddi sekellere bağlı sorunlar hayat boyu devam eder.

Halk arasında yanıklarla ilgili yanlış pek çok inanış vardır. Bunlardan en önemlisi iyi tedavi edildiği takdirde yanıkların iz bırakmadan iyileşeceği inancıdır. Yalnızca yüzeyel yanıklar (örneğin güneş yanıkları ve kaynar olmayan orta sıcaklıktaki su yanıkları) iz bırakmadan iyileşirler. Bunun dışındaki bütün ağır yanıklar istisnasız olarak iz bırakarak iyileşirler. Yanık ne kadar derin ise iyileşmesi o kadar uzun sürer ve bir yanık ne kadar geç iyileşirse o kadar fazla iz bırakır. Hatta bazı yanıkların kendiliğinden iyileşmesi mümkün olmadığından ameliyatla deri yaması konularak kapatılmaları gerekir.

Yanık yaraları birkaç şekilde iyileşir:

Kalın, kırmızı, deriden kabarık ve kaşıntılı izler.

Tıp dilinde bunlara hipertrofik skar adı verilir.

Deride ve eklemlerde çekinti yapan bant şeklindeki yanık izleri.

Tıp dilinde bunlara kontraktür adı verilir. Eklemleri çekerek parmaklarda, dirsek ön kısmında, diz arkasında, el ve ayak bileklerinde, kasıkta, boyunda kasılmalara yol açar ve hareketleri kısıtlarlar. Meme, dudak, gözkapağı ve alında çekmeye bağlı görüntü bozuklukları yaparlar.

Çekinti yapmayan, kabarık olmayan ama renk ve görüntü olarak deriden farklı olduğu anlaşılan yanık lekeleri.

Bunlarda normal derinin kalınlığı ve görüntüsü kaybolmuştur. Renk daha koyu veya beyaz olabilir.

Yanık izleri özellikle çocuklarda yaş ilerledikçe giderek ciddiyeti artan psikolojik ve bedensel sorunlar yaratır. Erişkinlerde de ayni psikolojik ve fonksiyonel problemler gözlenir.

Yanık izi tedavisi

Yanık sekeli tedavisi neden olduğu sorunlara göre farklılık gösterir.

Çekinti yapan izler

Yanığa bağlı kasılmalar parmaklarda, dirsekte, dizde ve boyunda hareket kısıtlaması yapabilir. Gözkapaklarının veya dudakların kapanmasına engel olabilir. Bu nedenle kontraktür dediğimiz kasılmaların düzeltilmesi estetikten ziyade normal vücut işlevleri için gereklidir. Bunlar kesilerek açılır ve kasılan bölge genişleyerek ortaya bir yara çıkar. Bu yara genellikle kişiden alınan deri yaması ile örtülerek kapatılır. Yama konulan yerde bir iz kalsa da işlevlerin geri gönmesi adına buna katlanmak gerekir.

Kalın, kabarık kaşıntılı ve ağrılı izler

Hipertrofik skar dediğimiz bu şekildeki yanık izleri görüntü olarak çok rahatsız edicidirler. Üzerlerine basıldığında ağrı yapabilirler ve kaşıntı nedeni ile üzerleri yara olabilir. Bunların tedavisinde sırası ile şunları uyguluyoruz:

• Yanık tedavisinde fraksiyonel lazer. Özellikle Fraxel Dual lazer ile yapılan birkaç seans tedaviden sonra izlerin kabarıklık ve kırmızılıklarında belirgin azalma olmakta ve yumuşamaktadırlar.
• Kortizon enjeksiyonu ve kremleri. Triamsinolon denilen güçlü bir kortizon kabarık bölgelerin içine enjekte edildiğinde erime sağlamaktadır. Ancak bu erime kişiden kişiye değişiklik gösterdiğinden enjeksiyonların iki üç hafta ara ile tekrarlanması gerekebilmektedir. Ayrıca kortizonlu kremlerin günde en az üç kere izlerin üzerine sürülerek masajla içeri emdirilmesi de yarar sağlamaktadır.
• Silikon plaka ve silikon merhemler. Lastik kıvamındaki silikon kalın iz üzerine yerleştirildiğinde zamanla izde azalma olmaktadır. Ayni şekilde içinde silikon içeren krem ve merhemler de günde iki üç kez izlere sürüldüğünde azalmalarını sağlamaktadırlar.
• Bası tedavisi. Mekanik baskı izlerin kabarıklığını azaltmaktadır. Baskı elastik bandajlar ile belli bir gölgeye yapılabildiği gibi elastik elbiseler ile bütün vücuda da uygulanabilir. Baskının derecesi hastanın uzun süre tahammül edebileceği en fazla derecede olmalıdır. Hafif baskı fazla etkili olamamaktadır.
• Çeşitli merhemler. Hastalar izlerin giderilmesi için yanık kremlerine çok güvenmektedirler. İçlerinde bitki özlerinden elde edilen maddeler içeren çok sayıda iz azaltıcı merhem piyasada bulunmakla birlikte etki dereceleri tartışmalıdır. Yanık kremi olarak Türkiye ve dünyada en sık kullanılanlardan bir Contactubex™ isimli olanıdır.
• İz içine kişinin kendi yağının enjekte edilmesi. Yağ enjeksiyonlarının yararları gün geçtikçe daha fazla anlaşılmaktadır. Kişinin kendisinden alınan yağ özel işlemlerden geçirilerek kök hücreler ve büyüme faktörleri ile zenginleştirilmekte ve bu şekilde verildikleri yerde onarıcı etki yapmaktadırlar.

Bu tedaviler çeşitli şekillerde birbiri ile kombine edilirler. Uygulama tedaviyi yapan hekimin deneyimine göre değişiklik gösterebilir.

Deri ile ayni düzeyde olan yumuşak yanık lekeleri.

Burada esas sorun deri rengi ve yapısının normal deriden farklı olmasıdır. Önemli bir oranda renk daha koyudur ve deri kırışıklık gösterir. Hastalar bunlara yanık lekesi adını da verirler. Ama bazı yanıklarda renk beyazdır ve deri cam gibi parlak görüntüdedir. Deri genellikle normale göre belirgin olarak incelmiştir. Tedavisinde:

• Fraksiyonel lazer uygulamaları (Fraxel Dual)
• Yağ enjeksiyonları.
• Zımparalama ve çok ince deri yaması uygulaması.

Koyu rengin giderilmesi için fraxel ile birkaç seans tedavi yapılması gerekir. İncelmiş ve buruşuk derinin mutlaka yağ enjeksiyonları ile kalınlaştırılıp canlandırılması lazımdır. Genellikle fraxel ve yağ enjeksiyonları birlikte yapılır. Fraxel’in 3-4 hafta ara ile yağ enjeksiyonlarının da 3-4 ay ara ile yapılması uygundur. Eğer deride beyazlık var ise biz buna pigment yokluğu diyoruz. Bu durumda derinin epidermis denilen en üst tabakasını zımpara ile sıyırıp üzerine kişinin kendisinden alınan soğan zarı kadar ince bir deri yaması koyuyoruz. Bu ince yama deriye rengini vererek beyazlığı giderebilmektedir.

Özet

Yanık yaralarının izlerini kaybetmek özellikle geniş bölgelerde çok zordur. Ancak günümüzdeki lazer teknolojileri, yağ enjeksiyonları ve çok ince yamalar ile cilalama teknikleri bu alanda önemli ilerlemeler sağlamamızı kolaylaştırmıştır.