Sağlık insan ve toplum hayatında çok önemli bir yer tutar. Bütün devletler bireylerini sağlıklı tutabilmek için çaba harcarlar. Hemen hemen dünyanın bütün ülkelerinde acil olayların tedavisi ücretsizdir. Çünkü yaşama hakkı parası olsun olmasın her birey için ayni ölçüde geçerlidir. Bu gerçek gözönüne alındığında sağlık hizmetlerini ticari bir olay olarak görmemek gerekir. Zaten bir çok ülkede devlet tarafından halka ücretsiz sağlık hizmeti verilmektedir.
Sağlık hizmetleri son derece masraflıdır. Zengin ülkeler bile bu hizmeti verirken zorlanmakta ve bazı kısıtlamalar getirmek zorunda kalmaktadırlar. Bu kısıtlamaların başında “estetik” işlemler gelmektedir. Genel olarak estetik ameliyatların sağlık için gerekli olmayan işlemler olduğu ve ücretlerinin devlet tarafından ödenmemesi gerektiği fikri kabul görmektedir.
Güzellik kavramı sağlık kavramından farklı algılandığı için bu konu ile devletlerden çok ticari kuruluşlar ilgilenmiştir. Günümüzde estetik ve güzellik (yanlış da olsa) ayni kavramlar olarak algılanmaktadır. Bunun sonucu olarak da estetik ameliyatlar genel olarak sağlık hizmeti olarak değil de bir güzelleştirme hizmeti olarak değerlendirilmektedir. Güzelleştirme hizmetleri ticari bir kavramdır ve bu konudaki yatırımlar hızla artmaktadır.
Son 30 yıl öncesine kadar tıp doktorları arasında “estetik uzmanı” denilen bir kavram mevcut değildi. Bu konu ile “Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi” uzmanları ilgilenirdi. Ancak günümüzde insanları hedef alan “estetik” denilen bir kavram oluşmuştur. Doktor olmayanlar kendilerini “estetikçi” olarak, doktor olanlar kendilerini “estetik uzmanı” olarak, cerrah olanlar ise kendilerini “estetik cerrah” olarak tanımlamaya başlamışlardır. Bu kavramların geçerliliği ayrı bir tartışma konusudur ve sitemizde ilgili yerlerde bahsedilmişlerdir. (1)
Estetiğin sağlığı ilgilendirmediği anlayışı bu hizmetleri tamamen ticari hale getirmiştir. Ticaretin en önemli kuralı ürünlerin tanıtımı yani reklamdır. Her türlü kozmetik ürün reklamlarına hepimiz alışığız. Ancak Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında göre tıp alanında doktorlar için reklam kesinlikle yasaktır.
Tıbbi merkezler olmayan estetik ve güzellik merkezleri serbestçe reklamlarını yaparken doktorlar kendi tanıtımlarını yapmak için çağa uymak zorunda kalmışlardır. En yaygın tanıtım ve reklam aracı olan sosyal medya artık doktorların da gözdesi olmuştur.
Ticari açıdan bakarsak bir müşterinin alacağı mal ve hizmeti önceden incelemek istemesi normaldir. Bunu sağlamak için de ticaret erbabı mağazalarında veya medyada ürünlerinin tanıtımını yaparlar.
Estetik ameliyatlarda durum farklı. Estetik plastik cerrahi uzmanları ihtisas yapmış hekimlerdir ve kendilerine ameliyat için başvuranlar da “hasta” konumundadırlar. Bu hekimler ne kadar başarılı ameliyatlar yaptıklarını ilan edemezler çünkü bu kanunen yasaktır. Ayrıca yaptıkları ameliyatların sonuçlarını da ilan edemezler çünkü bu hasta haklarına ve kişisel yaşamın gizliliği kuralına aykırıdır.
Ticari açıdan bakarsak müşteri durumunda olan estetik hastalarının (veya adaylarının) alacakları mal veya hizmetin nasıl bir şey olduğunu (yani kendilerinde uygulanacak olan işlemin olası sonuçlarını) önceden incelemek istemeleri çok doğaldır. Bu hizmeti veren veya satan ticaret erbabının da (yani estetik plastik cerrahların) yeteneklerini göstermesi gerekmektedir. Doktorlara reklam yapma hakkı verilmemekle birlikte mesleki yönden tanıtım yapmalarına bir kısıtlama getirilmemiştir. Bir doktor kim olduğunu, nerede çalıştığını, hangi konular ile ilgilendiğini ilan edebilir. Çeşitli hastalıklar hakkında bilgilendirme yapabilir. Ancak hiçbir şekilde hastaları ile ilgili özel bilgiler veremez. Yani yaptığı ameliyatların sonuçlarını gösteren resimler yayınlayamaz. İşte burada bir sorun ortaya çıkmaktadır. Estetik cerrahi görselliğe dayanır. Tedavi öncesi ve sonrası resimler gösterilmediği zaman sonuçlar hakkında fikir yürütmek zordur.
Instagram, facebook ve internet web sayfaları reklam için çok uygun ortamlardır ve hekimler de günümüzde bu ortamı reklam yasaklarını delmek için sık olarak kullanmaktadırlar. Örnek verirsek sosyal medya ortamında tanımadığiniz bir kişinin kendisini tedavi ettiğini öne sürdüğü doktoruna övgüler yağdırmasının önünde yasal bir engel yoktur. Bu kişinin övgülerini gerçekten mi yoksa bir menfaat karşılığı mı yaptığını ayırt etmek zordur. Ayrıca bazı web sayfalarında yasal olmamasına karşın çeşitli ameliyatların öncesi ve sonrası resimleri de gösterilmektedir. Burada önemli bir nokta da bu resimlerin orijinal resimler mi yoksa bilgisayar programları ile rötüşlenmiş resimler mi olduklarını ayırt edebilmektedir. Çünkü günümüz teknolojileri her türlü görüntü üzerinde çok başarılı değişiklikler yapabilmektedir. Buna bağlı olarak da elektronik ortamda hayali bazı sonuçları göstermek hiç zor olmamaktadır. (2)
Bütün bu anlatılanlar ışığında hastalarımıza önerilerimiz ameliyat olmak istedikleri doktor hakkında bilgi sahibi olmak isterken dikkatli olmalarıdır. Hekiminizin eğitimini kendi alanındaki hizmet süresini, çalıştığı kurum veya kurumların prestijini araştırmakta yarar vardır. Ayrıca hekimin gerçekten tedavi ettiği hastalarının görüşleri de oldukça değerlidir. Hiç tanımadığınız bir hekime yalnızca sosyal medyada çok dikkat çekici paylaşımlarda bulunduğu için güvenmek doğru olmaz.
1) Estetikçi Ne Demektir?
2) Web sitelerinde öncesi ve sonrası resimler gösterilmeli mi?
Sosyal medyadaki paylaşımlarımızı izlemek için aşağıdaki logolardan uygun gördüklerinize tıklayabilirsiniz:
